Osiem jaskółek wiosny

Kiedy 13 marca 2013 roku 48-letni René Dinklo obejmował urząd prowincjała holenderskiej prowincji dominikanów, wydawało się, że Zakon Braci Kaznodziejów w jego ojczyźnie podzieli losy innych tamtejszych zgromadzeń zakonnych: cicho i spokojnie wymrze. Zważywszy na miejsce, gdzie rzecz się odbywa, można by rzec: doskonała eutanazja. Sam był jedynym człowiekiem, który wstąpił do holenderskich dominikanów na przestrzeni kilkudziesięciu lat. Niejako musiał więc w końcu zostać wybrany na prowincjała: wszyscy inni bracia byli już zaawansowani w latach. W ciągu pierwszych trzech lat sprawowania przez niego urzędu zmarło trzynastu współbraci, z czego jedenastu będących pensjonariuszami domów dla starców. Pozostało jeszcze wprawdzie około sześćdziesięciu, ale zważywszy średnią wieku: 80 lat (tak, osiemdziesiąt), perspektywy nie były różowe.

Wnętrze kościoła dominikanów w Zwolle,
zdjęcie z 1972 r., źródło: archieven.nl

Holenderscy dominikanie w drugiej połowie XX wieku zaliczyli podobne etapy wzlotu i upadku, jak inne zakony krajów tzw. „sojuszu reńskiego”. W okresie Soboru Watykańskiego II, czyli w połowie lat 60., Kościół holenderski kwitł. Miał ogromną liczbę powołań, wysyłał dziesiątki misjonarzy we wszystkie strony świata, prowadził ogromną liczbę dzieł i otwierał kolejne. Po soborze jednak katolicy holenderscy — tak duchowieństwo, jak i aktywiści świeccy — przystąpili do zreformowania swojego Kościoła w nowym, postępowym duchu. Dominikanie, przez całą swoją historię oglądający się raczej na lewo niż na prawo, przeszli tę chorobę może nawet ciężej niż inni. Jednym cięciem oderwano całą tradycyjną katolicką pobożność, duchowość, liturgię. Przyjęto nowe obszary zainteresowań duszpasterskich, takie jak walka o pokój i rozbrojenie, sprzeciw przeciw atomowi, równouprawnienie, ekologia, skrajnie pojmowany ekumenizm, edukacja, krytyka wyzysku kapitalistycznego. Jeden z braci, David Adriaan Theodorus van Ooijen, zwany „Czerwonym Ojcem”, zrobił nawet ogromną karierę w polityce holenderskiej jako wieloletni parlamentarzysta mocno lewicowej Partii Pracy (PvdA). Był m.in. zwolennikiem legalizacji aborcji jako „mniejszego zła” i z tej pozycji krytykował stanowisko biskupów. I jako taki został wybrany prowincjałem prowincji holenderskiej. Jego wypadek był może skrajny, ale nie oderwany.
Konsekwencji tego zwrotu można się było spodziewać. Tak jak gdzie indziej, po wprowadzeniu „reformy” nastąpił gwałtowny odpływ braci, szczególnie młodszych. Masowo zrzucano habity i przechodzono do życia świeckiego, a nowe powołania zanikły. Życie zakonne w zmodernizowanej formie nie przyciągało, a co bardziej radykalne prądy myślowe (takie stanowisko przypisuje się między innymi Yves’owi Congarowi, też dominikaninowi, tyle że francuskiemu) kazały wręcz odmawiać zgłaszającym się, gdyż same zakony jako takie uznano za średniowieczny przeżytek, chcąc w zamian promować rolę świeckich. Zamknięto seminarium. Za stale topniejącą liczbą rąk do pracy poszło likwidowanie dzieł i zamykanie klasztorów. Do dzisiaj zostały cztery (Berg en Dal, Huissen, Rotterdam i Zwolle), z niewielką obsadą; najbardziej zaś zniedołężniali bracia żyją w domu dla starców.

Wnętrze dominikańskiego kościoła pw. św. Dominika
w Rotterdamie, źródło: Facebook

Nowo wybrany prowincjał, brat René, miał się więc czym trapić. Opatrzność jednak (być może z powodu obietnicy Matki Bożej, że będzie zawsze chronić dominikanów pod swoim płaszczem) zgotowała mu zupełnie nieoczekiwaną i bardzo radosną niespodziankę: oto (naprawdę nikt nie wie, dlaczego) zaczęli się nagle zgłaszać nowi kandydaci. Wymarzeni: jeszcze młodzi, ale już dojrzali i wykształceni. W ciągu zaledwie pięciu lat René Dinklo przyjął do zakonu ośmiu braci. Pierwszy z nich, Richard, w styczniu tego roku złożył śluby wieczyste i przyjął święcenia diakonatu jako pierwszy holenderski dominikanin od dwudziestu lat. Stało się to w Oxfordzie. Pozostali, po ślubach czasowych, mieszkają w Huissen lub szwajcarskim Fryburgu i studiują różne dyscypliny teologiczne. Najnowszy narybek, dwóch nowicjuszy, przebywa w Cambridge.

Klasztor pw. św. Piotra z Werony w Rotterdamie,
źródło: hetsteiger.nl

Można się domyśleć, że taka „rewolucja personalna” musiała zatrząść prowincją holenderską. Oto stanęły naprzeciw siebie dwie totalnie różne grupy ludzi. I nie chodzi tylko o wiek. Okazało się bowiem, że nowo przyjęci młodzi przejawiają zainteresowanie wyrugowanymi przez ich starszych współbraci, klasycznymi formami życia zakonnego: habitami, brewiarzem, różańcem, chorałem, łacińską liturgią... Różnice dotyczą też światopoglądów i preferowanych podejść teologicznych. Tarcia we wspólnotach były tak silne, że prowincjał Dinklo w 2016 roku musiał napisać udostępniony publicznie list, w którym do obu grup apelował o wzajemną miłość i zrozumienie dla swojej odmienności, dostrzeżenie w tych „innych” dobrej woli oraz poszukiwanie tego, co łączy. Podjął też decyzję, że od jesieni 2018 roku cała młodzież zakonna zostanie zgromadzona w jednym klasztorze, w Rotterdamie, który życzliwie ustąpią jej w tym celu starsi współbracia. Tam będzie odbywać dalszą formację i podejmować pierwsze zadania duszpasterskie.

Wędrowanie ku przyszłości: informacje o pielgrzymce
na stronie holenderskich dominikanów, dominicanen.nl

Młodzi bracia chcą potraktować to wydarzenie jako swoje specjalne święto i zamierzają dotrzeć do nowego klasztoru w pieszej pielgrzymce: z Nijmegen pod granicą niemiecką przez Tiel, Wijk bij Duurstede, Utrecht i Goudę do Rotterdamu. W ten sposób pragną powrócić do korzeni zakonu i duchowo przygotować się do dominikańskiej drogi głoszenia Ewangelii. Ma to być tydzień (13­–19 sierpnia) spędzony na modlitwie w ciszy i na spotkaniach z bliźnimi. Będą nocować po domach i żywić się tym, co zostanie im ofiarowane. Zapraszają do przyłączenia się całą rodzinę dominikańską, wszystkich sympatyków zakonu (ale uwaga: z oczywistych względów nie mogą zapewnić noclegu ani wyżywienia!). Wystarczy minimalna nawet znajomość współczesnych realiów zachodnioeuropejskich, żeby pojąć, jak rewolucyjny (w dobrym znaczeniu) i odważny jest ich pomysł.

Imiona młodych braci to Richard, Stefan, Felix, Michael-Dominique, Thomas, Augustinus, Stefan i Cornelius. Jestem przekonana, że naszym, polskiego Kościoła, obowiązkiem jest wspieranie naszych braci katolików w „przeżywającej zadyszkę” Starej Europie. Po to jest ten blog, aby to ułatwiać. Dlatego proszę każdego z czytelników, żeby dołączył do swojej modlitwy także tę grupę młodych holenderskich dominikanów. W zamian, jak myślę, mogę obiecać relacje i zdjęcia z tej historycznej pielgrzymki :)

Młodzi holenderscy dominikanie wraz prowincjałem z okazji święceń diakonatu brata Richarda

Dziękuję br. Augustinowi za pomoc przy pisaniu tekstu.

Źródła: wikipedia.nl, op.org, dominicanen.nl, catholicherald.co.uk, nrc.nl