Brabanckie Centrum Informacji Historycznej (BHIC)
udostępniło w Internecie archiwum istniejącego w latach 1205–1629 klasztoru
wilhelmitów Porta Coeli („Brama nieba”) w Baseldonk, w dzisiejszej prowincji
Brabancja Północna, oraz jego fundacji Huijbergen, istniejącej w latach 1278–1847.
Dokumenty te pochodzą z lat 1254–1648 i można się z nimi zapoznać, klikając
łącze: BHIC.
Zakon wilhelmitów nie jest w Polsce znany, ale w
średniowieczu objął niemałą część Europy. Został założony w drugiej połowie XII
wieku przez uczniów eremity Wilhelma de Malavalle w Toskanii. W pierwszej
połowie XIII wieku przyjął regułę św. Benedykta i konstytucje cystersów. Szybko
rozprzestrzenił się we Włoszech, Niemczech, Francji, Flandrii i na Węgrzech; w
połowie XV wieku liczył 54 klasztory.
 |
| Przywilej papieża Aleksandra IV z 1260 r., zezwalający wilhelmitom z klasztoru Porta Coeli w Baseldonk na przyjmowanie darów; za katholiek.nl |
Klasztor tego zakonu w Baseldonk został założony w 1205 r.
przez Winanda z Bazylei. Powstał on jako pierwszy klasztor mniszy położony w
dzisiejszej holenderskiej prowincji Brabancja Północna, a wstąpili do niego
miejscowi eremici, żyjący na tych terenach już od ok. 1100 roku. Po okresie
rozkwitu w XIV i XV wieku podzielił wspólne losy katolików Holandii. Już w 1525
r. został splądrowany przez motłoch, a w 1542 r. pierwotne budynki klasztoru,
położone tuż koło s’Hertogenbosch, zostały zburzone, gdyż mieszczanie obawiali
się, że nadciągające wojska generała Maartena van Rossuma (ten walczący
przeciwko Habsburgom dowódca w bardzo brutalny sposób zaatakował wtedy
katolicką Brabancję, która im podlegała) mogą je wykorzystać do ataku na
miasto; mnichom przydzielano za to inne nieruchomości wewnątrz murów miejskich.
Tam jeszcze dwukrotnie przeżyli napady sprotestantyzowanego motłochu
niszczącego święte wizerunki; a upadek s’Hertogenbosch w 1629 r. pociągnął za
sobą ostateczną likwidację klasztoru i jego dóbr. Mnisi udali się do trzech
innych, istniejących jeszcze klasztorów w Bokhoven, Oisterwijk i Turnhout;
ostatni z nich zmarł w 1678 roku.
Więcej szczęścia miał klasztor pod wezwaniem Najświętszej
Maryi Panny w Huijbergen, fundowany przez mnichów z Baseldonk w 1278 roku;
zdołał bowiem przetrwać aż do kasaty w 1847 roku. Był to koniec całego zakonu
wilhelmitów; wszystkie inne jego klasztory zanikły bowiem wcześniej. Prowincja
włoska przestała istnieć wskutek wojen w XVI wieku, a większość pozostałych
zlikwidował wybuch reformacji lub rewolucja francuska. Zabytkowe budynki
klasztorne przekazano nowemu zgromadzeniu braci z Huijbergen, którzy zostali
powołani dla opieki nad niepełnosprawnymi i prowadzenia szkół; jednak także one
nie przetrwały, bo w 1944 roku zburzyli je wycofujący się okupanci niemieccy.
Ocalał tylko jeden budynek bramny; i tam mieści się małe muzeum upamiętniające duży
kiedyś zakon (przechowuje ono m.in. mszał z dawnego klasztoru w Baseldonk i
fragmenty innych rękopisów liturgicznych).
 |
| Smakowite rachunki przeora Szymona Pelgroma z 1538 roku; za bhic.nl |
Pozostały dokumenty i dziś możemy je oglądać w Internecie. Przywileje
i nadania, dokumenty gospodarcze z rachunkami na czele, dzięki którym możemy
się dowiedzieć na przykład, że mnisi oprócz produktów zbożowych jedli kapustę,
groszek, ryż, rzepę, figi i migdały, jabłka, gruszki i wiśnie, a także, jak na
Holandię przystało, wiele rodzajów ryb: łososia, węgorza, kilka rodzajów śledzi
wędzonych i solonych... Wszystko to pracowicie zapisał w 1538 roku, na kilka
lat przed zburzeniem klasztoru w Baseldonk, jego przeor Szymon Pelgrom.
Źródła: katholiek.nl, bhic.nl, Wikipedia
Komentarze
Prześlij komentarz