W portalu internetowym Brabanckiego
Centrum Informacji Historycznej (BHIC) opublikowane zostały zasoby
dokumentów i ksiąg rękopiśmiennych z opactwa norbertanów w
Berne, najstarszego istniejącego klasztoru w Holandii. Najstarsze
pochodzą z XII wieku! Dzięki „Metamorfoze” – narodowemu
programowi ochrony holenderskich źródeł rękopiśmiennych –
niedostępne normalnie dla „zwykłych ludzi” dokumenty i księgi
zostały zdigitalizowane i można je teraz oglądać za darmo z
dowolnego miejsca na świecie.
 |
| Księga godzinek, ok. 1470, Godzinki o Krzyżu Świętym. Sygn. 6. Źródło: bhic.nl |
Opactwo norbertanów w geldryjskiej
miejscowości Berne, otoczonej ze wszystkich stron wodami Mozy, zostało założone w 1134 r. przez Fulkona z
Berne i jego żonę Bescelę z Someren. Arystokratyczne małżeństwo
oddało na ten cel własny zamek. Przez kilkaset lat klasztor,
obdarowany znacznymi posiadłościami ziemskimi, odgrywał ważne
znaczenie gospodarcze i kulturalne, jak również prowadził parafie
w różnych miejscowościach (w Berlicum od 1240, Heeswijk od 1284,
Engelen, Vlijmen, Hedikhuizen i Oudheusden od 1285 itd.).
 |
| Akt, którym opat Sint-Truiden zrzeka się małej dziesięciny na rzecz opactwa w Berne (1175 r.). Sygn. IC2. Źródło: bhic.nl |
 |
| Wilhelm II, hrabia Holandii, zobowiązuje się dostarczać opactwu w Berne pewne ilości wina (1242). Sygn. IID4. Źródło: bhic.nl |
W 1572 r. opactwo w Berne zostało
złupione, a w 1579 r. podpalone przez protestantów. Rok później
protestanci zlikwidowali klasztor i wyrzucili z niego mnichów.
Jednak ta wspólnota zakonna, w odróżnieniu od wielu innych, miała
szczęście: zdołała przetrwać na wygnaniu, najpierw w
s’Hertogenbosch, a potem w Vilvoorde koło Brukseli. Niektórzy z
norbertanów pracowali jako proboszczowie na parafiach, nie chwaląc
się przynależnością do zakonu, a w 1629 r. jeden z opatów
zamieszkał w należącym do opactwa kasztelu (rezydencji obronnej) w
Heeswijk w Północnej Brabancji. Klasztor w Vilvoorde istniał do
1797 r. – wówczas mnisi zostali wygnani przez rewolucyjne wojska
francuskie. Przez kolejne 60 lat zakon trwał w uśpieniu dzięki
temu, że jego członkowie pracowali jako księża diecezjalni i po
śmierci każdego opata wybierali spośród siebie następnego.
 |
| Opat Otto van den Boetzelaar otrzymuje prawo mianowania spowiednika rozgrzeszającego grzechy zastrzeżone (ok. 1550). Sygn. IVF3. Źródło: bhic.nl |
W końcu jednak w Holandii zaczął się (trwający aż do lat 80. XX wieku) proces demontowania represyjnego protestanckiego systemu państwowego, odmawiającego katolikom praw cywilnych i religijnych. Norbertanie zdołali uzyskać od króla oraz papieża potwierdzenie ciągłości istnienia klasztoru w Berne i w 1857 r. rozpoczęli oficjalnie na nowo wspólne życie zakonne w swoim kasztelu w Heeswijk. Budowla ta stała się nową siedzibą opactwa z Berne, najstarszego działającego klasztoru w Holandii. Uruchomili szkołę oraz inne pożyteczne inicjatywy społeczne, charytatywne i gospodarcze (z jednej z nich wywodzi się nawet znany bank Rabobank!). W 1879 r. wybudowali też nowy kościół klasztorny.
 |
| Procesjonarz ze śpiewami w notacji hufnagelowej, XV lub XVI w. Sygn. 12. Źródło: bhic.nl |
Dzisiaj ojcowie z Berne/Heeswijk prowadzą liczne dzieła duszpasterskie, mają wydawnictwo, udzielają gościny pielgrzymom, a nawet ponownie uruchomili warzenie piwa, powracając w ten sposób do swojej słynnej, średniowiecznej tradycji. Posiadają też kilka przeoratów (mniejszych placówek). W sumie holenderskich norbertanów jest obecnie ponad dwudziestu (plus kilka norbertanek).
 |
| Rymowana kronika panów i książąt Brabancji od 640 do 1431 r. (XVI w.). Sygn. 100.1. Źródło: bhic.nl |
Zgromadzone przez mnichów z Berne skarby kultury rękopiśmienniczej również miały (rzadkie) szczęście przetrwać. Dzisiaj ich zbiory archiwalne obejmują trzy działy, i wszystkie one zostały udostępnione w portalu BHIC: stare archiwum opactwa z lat 1134–1857, archiwum pracowników społecznych z lat 1890–1940 oraz zbiór rękopisów z lat 1400–1900. Są dostępne pod adresami:
1) archiwum dokumentów:
http://www.bhic.nl/integrated?mivast=235&mizig=210&miadt=235&micode=2092&miview=inv2
2) archiwum pracowników społecznych:
http://www.bhic.nl/integrated?mivast=235&mizig=210&miadt=235&micode=2093&miview=inv2
3) zbiór rękopisów:
http://www.bhic.nl/integrated?mivast=235&mizig=210&miadt=235&micode=2094&miview=inv2
 |
| Wydany przez papieża Honoriusza III w 1216 r. nakaz nakładania w diecezji kolońskiej kar kościelnych na osoby naruszające przywileje i prawa, zwłaszcza opactwa w Berne. Sygn. IG1. Źródło: bhic.nl |
Norbertańskie opactwo z Berne w Heeswijk (taką nosi oficjalną nazwę) ma też własną stronę internetową: https://www.abdijvanberne.nl
 |
| Graduał (sam sanktorał) w notacji hufnagelowej, XV lub XVI w. Sygn. 19. Źródło: bhic.nl |
Źródła: bhic.nl, katholiek.nl, Wikipedia, abdijvanberne.nl
Komentarze
Prześlij komentarz