Obchody 1200. (!) rocznicy najstarszego kościoła w Belgii

Nie, to nie jest pomyłka. Tydzień temu minęła TYSIĄC DWUSETNA rocznica konsekracji stojącego i cały czas użytkowanego kościoła św. Ursmara w miejscowości Lobbes, położonej kilka kilometrów na południowy zachód od Charleroi (dziś obszar ten jest francuskojęzyczny, ale niegdyś mówiono tu po niderlandzku). Co więcej, nie jest to mała, acz czcigodna „budka”, jak kościółek św. Małgorzaty w słowackich Kopczanach z okresu państwa wielkomorawskiego – jedyna chyba w naszej części Europy budowla o wieku porównywalnym ze świątynią z Lobbes. Jest to pełnowymiarowy kościół w stylu karolińsko- mozańsko-romańskim, nie przebudowany na gotyk, barok ani cokolwiek innego.

Kościół św. Ursmara od dwunastu wieków góruje nad Lobbes.
Fot. Wikimedia Commons/Jean-Paul Grandmont

Obchody takiej rocznicy to coś tak niesamowitego, że papież Franciszek wyznaczył swojego legata na ich głównego celebransa. Został nim kardynał Jean-Claude Hollerich z Luksemburga, były przewodniczący Komisji Konferencji Biskupów Unii Europejskiej (COMECE) i członek Rady Kardynałów przy papieżu. Razem z nim Mszę świętą celebrowali nuncjusz apostolski przy Unii Europejskiej w Brukseli, arcybiskup Noël Treanor, biskup diecezji Tournai Guy Harpigny oraz Bernard Lorent, opat benedyktyńskiego opactwa Maredsous. Co więcej, ponieważ święty Ursmar jest najstarszą nadal czynną budowlą użyteczności publicznej w całej Belgii, na uroczystościach obecna też była grupa polityków, w tym premier Walonii i były premier Belgii Elio di Rupo oraz gubernator prowincji Hainaut Claude Durieux.

XVIII-wieczna rycina przedstawiająca całe opactwo w Lobbes przezd 1794 r. Kościół św. Ursmara
to ten na wzgórzu po prawej stronie. Źródło: Wikimedia Commons/Grentidez.

Kościół św. Ursmara w miejscowości Lobbes powstawał w latach 819-823. Wybudowali go benedyktyni z miejscowego opactwa jako swój kościół grobowy. W kościele opackim bowiem znajdowały się relikwie świętego Piotra, jego patrona, i z tego powodu nie można w nim było chować zakonników. Opactwo zostało założone jeszcze w VII stuleciu i z biegiem wieków stało się wspaniałym centrum kultury, sztuki i gospodarki. Niestety podzieliło los innych podobnych miejsc, do których dotarli barbarzyńcy i mordercy spod znaku „wolności, równości i braterstwa” (Wikipedia podkreśla, że nie tylko zburzyli budynki, lecz także spalili księgi i dokumenty. Rozpacz!). Położony nieopodal kościół grobowy na szczęście przetrwał szał rewolucji francuskiej i pełni obecnie rolę kościoła parafialnego Lobbes.

Krypta kościoła z sarkofagami świętych Ursmara i Ermina. Fot. Wikimedia Commons/Chatsam

Tak jak zawsze robię, o samym świętym Ursmarze napiszę w dniu, w którym będzie przypadać jego wspomnienie liturgiczne – czyli 18 kwietnia. Jest on pochowany w krypcie dedykowanego mu kościoła razem z uczniem, świętym Erminem (wspomnienie 25 kwietnia).

W ciągu pierwszych stu lat istnienia kościół był stopniowo rozbudowywany. Potem nastąpiły jedynie dwie przebudowy – w połowie XI wieku (dodano części romańskie) i w XIX wieku – zainstalowano w nim wtedy m.in. neoromańskie kamienne ołtarze. Nie zniszczyło to jednak starożytnego wyglądu świątyni. Jedyny psujący wrażenie element to zbyt wielka i ciężka dziewiętnastowieczna „sygnatura”, którą dodano ówczesną modą na skrzyżowaniu naw, podobnie jak w paryskiej katedrze Notre-Dame. Poza tym kościół jest spójny stylowo. Ma też aż dwie dzwonnice, karolińską i romańską.

Z dawnym opactwem w Lobbes łączą się także dwie ciekawostki. Po pierwsze, przynajmniej według jednego źródła historycznego, w 954 albo 955 roku napadli na nie i złupili je dzicy jeszcze wtedy i pogańscy Węgrzy. Po drugie, z tego opactwa wywodzi się słynna Biblia z Lobbes, najstarszy znany rękopis z ilustracjami autorstwa znanego z nazwiska artysty. Był nim miejscowy mnich Goderan. Biblia pochodzi z 1084 roku i jest dziś przechowywana w bibliotece seminaryjnej w Thournai. Zdarza się, że przy najważniejszych okazjach jest stamtąd przywożona i prezentowana w Lobbes. Tak było i przy okazji obchodów tysiącdwustulecia kościoła św. Ursmara. Ponadto do 3 grudnia (dla grup zorganizowanych) w Centrum Historii i Sztuki Sakralnej Hainaut (CHASHa) w dawnym opactwie norbertańskim w Vellereille-les-Brayeux (położonym kilka kilometrów od Lobbes) czynna jest wystawa „Św. Ursmar z Lobbes – 1200 lat kultu”. Szczegóły na załączonym plakacie.

Duchowni i świeccy oficjele zgromadzeni na niedzielnych obchodach.
Fot. portal parafii w Lobbes na Facebooku

Galerię zdjęć z niedzielnych uroczystości tysiącdwustulecia kościoła św. Ursmara można obejrzeć na profilu miejscowej parafii na Facebooku: https://www.facebook.com/collegialedelobbes/posts/655829416690896?ref=embed_post

Źródła: cathobel.be, Wikipedia, charleroi-metropole.be, openchurches.eu