W Amsterdamie od jutra będzie wreszcie katolicka konkatedra – dar na jubileusz

Jutro 8 marca w południe, w tym samym czasie, kiedy w Krakowie będziemy mieli Mszę świętą otwierającą naszą Cichą Procesję, w Amsterdamie odbędzie się uroczysty ingres biskupa haarlemsko-amsterdamskiego Jana Hendriksa do nowej konkatedry. W wyniku zaszłości historycznych Amsterdam jest jedną z bardzo niewielu stolic krajów chrześcijańskich, pozbawionych siedziby biskupa. Od jutra tak już nie będzie, dzięki decyzji papieża Franciszka, który podniósł do rangi konkatedry katolicką bazylikę św. Mikołaja. Jest to dar z okazji podwójnego jubileuszu obchodzonego w 2025 roku: jednym jest Rok Jubileuszowy w Kościele katolickim, a drugim jubileusz 750-lecia istnienia Amsterdamu. Dokładnie w 1275 roku nazwa miasta nad Amstelą pojawiła się po raz pierwszy w dokumentach historycznych. Ściśle rzecz biorąc, chodziło o zwolnienie z podatku. Trzeba przyznać, że to dobry początek!

Bazylika św. Mikołaja jest dominantą północnej części amsterdamskiej starówki. Fot. © DK

Historyczną siedzibą biskupią w północnej części ziem niderlandzkich był Utrecht, prastara siedziba świętego Willibrorda, Apostoła Holandii. Diecezja amsterdamska zaistniała na krótko w XVI wieku, ale została zlikwidowana, wraz z całym Kościołem katolickim, w następstwie rewolucji protestanckiej. Katolicyzm został zakazany na prawie trzysta lat… Sytuacja zaczęła się poprawiać na przełomie XVIII i XIX wieku i w 1827 roku król Niderlandów (jeszcze!) podpisał konkordat z papieżem, który przewidywał odnowienie kanonicznych struktur kościelnych. Jedną ze stolic biskupich miał być właśnie Amsterdam. Nie doszło do tego wskutek zamętu wywołanego rewolucją 1830 roku i wyodrębnieniem się Belgii. Do powstania biskupstw katolickich doszło w końcu w 1853 roku, ale zamiast Amsterdamu na siedzibę biskupa wybrano Haarlem, żeby nie drażnić potężnych i bardzo jeszcze antykatolicko nastawionych środowisk protestanckich. W Haarlemie wybudowano przepiękną, ogromną katedrę katolicką (absolutnie do zwiedzania!), a w Amsterdamie mniejszy kościół św. Mikołaja (Nicolaaskerk), który zastąpił tajny kościół Ons’ Lieve Heer op Solder i inne schuilkerken (ukryte kościoły), których w mieście było kilkanaście.

Katedra biskupia. Fot. Muzeum Katedralne w Haarlemie

Określenie „amsterdamski” do oficjalnej nazwy diecezji haarlemskiej dodano dopiero w 2009 roku. Święty Mikołaj, położony w bardzo dobrym miejscu, w pobliżu centralnego dworca kolejowego oraz głównej ulicy amsterdamskiej starówki, został podniesiony do rangi bazyliki w 2012 roku. Oficjalny tytuł konkatedry otrzyma jutro, 8 marca, i wtedy zostanie do niego oficjalnie wniesiony monumentalny XIX-wieczny fotel, który pełnił rolę katedry biskupiej (cathedra to tak naprawdę właśnie fotel) po ustanowieniu diecezji haarlemskiej w 1853 roku. Jako pierwszy zasiadł na nim 4 marca 1853 roku biskup Franciscus Jacobus van Vree.

Fotel jest uroczy, więc napisałam o nim w pierwszej kolejności, ale na jutrzejszej uroczystości obecni będą także biskupi holenderscy i przedstawiciel nuncjatury apostolskiej oraz wiele znamienitych osób duchownych i świeckich z diecezji haarlemsko-amsterdamskiej. Można się też zapewne spodziewać przedstawicieli władz świeckich; ponieważ w Holandii politycy lewicowi (a tacy rządzą Amsterdamem) zjawiają się na ważnych uroczystościach kościelnych i nierzadko chwalą wkład Kościoła w życie społeczne kraju. Z naszej, polskiej perspektywy osób przyzwyczajonych do zapowiedzi nadwiślańskich lewicowców i liberałów na temat „opiłowywania katolików” i tym podobnych, może się to wydawać niemożliwe, ale w Holandii tak jest. W październiku ubiegłego roku, kiedy w Świętym Mikołaju celebrowana była Msza święta na oficjalne otwarcie roku jubileuszowego 750-lecia Amsterdamu, przybyło wielu świeckich oficjeli (w tym minister i parlamentarzyści), a prezydent miasta z partii zielono-lewicowej (Groenlinks), pani Femke Halsema, wygłosiła przemówienie otwierające. A Mszę transmitowała telewizja. (Za co kocham Holendrów, odcinek 143: Żeby dodatkowo uświetnić tę uroczystość, przed kościołem ustawiono wówczas katarynkę; katarynki holenderskie są wielkości furgonetki i nie tylko grają, ale też migają światełkami i się ruszają; wszyscy je uwielbiają).

Uroczyste otwarcie jubileuszu 750-lecia Amsterdamu w bazylice św. Mikołaja 27 października 2024 r. Fot. Wim Koopman. Źródło: arsacal.nl

Muzyka, jak zwykle przy uroczystych celebracjach kościelnych w Holandii, będzie jutro z pewnością wyśmienita. Oprócz zespołów Cappella Nicolai oraz Basilica Consort zapowiedziano udział zespołu instrumentów dętych z orkiestry Filharmonii Amsterdamskiej (słynnego Concertgebouw).

Głównym kościołem diecezji haarlemsko-amsterdamskiej pozostanie katedra św. Bawona w Haarlemie; tam będą się odbywać najważniejsze celebracje i przy niej będzie nadal mieszkał biskup. Natomiast istnienie oficjalnej konkatedry w Amsterdamie wzmocni lokalny Kościół rzymsko-katolicki i pozwoli mu mocniej zaznaczać obecność Kościoła w samej stolicy i całym kraju.

Co ciekawe, seminarium duchowne diecezji znajduje się w Heiloo pod Amsterdamem, przy diecezjalnym sanktuarium maryjnym Matki Bożej Pomagającej w Potrzebie; umieszczenie go tam, pod skrzydłami Maryi, to świetny pomysł.

Źródła: arsacal.nl, rkkerk.nl

Dekret ustanawiający bazylikę św. Mikołaja konkatedrą. Źródło: arsacal.nl