Kardynał Eijk odpowiada na inicjatywę partii D66 w celu uznania dostępu do aborcji za prawo człowieka

Za oficjalną stroną internetową Kościoła rzymskokatolickiego w Holandii publikujemy najnowsze oświadczenie kardynała Willema Eijka w związku z planowanym przystąpieniem parlamentu holenderskiego do prac nad wnioskiem o ustawowe uznanie aborcji za prawo człowieka. Zawiera ono wątki ważne także w kontekście polskim. Warto dodać, że poseł lewicowo-liberalnej partii D66 Sjoerd Sjoerdsma, będący jednym z dwojga autorów tej inicjatywy, w okresie rządów PiS czynił gorliwe starania, aby Polsce odebrano fundusze unijne z powodu „łamania praworządności”. Zapraszam do lektury riposty kardynała Eijka. 

Kardynał Willem Eijk podczas promocji swojej książki „Więź miłości”
na warszawskim Bobolanum w styczniu 2024 r. Fot. ©DK

Aborcja prawem człowieka?

W poniedziałek 8 września Druga Izba [niższa izba parlamentu holenderskiego] będzie debatować nad dokumentem inicjatywnym „Dostęp do aborcji jest prawem człowieka” autorstwa posłów D66 Sjoerdsmy i Paulusmy[1]. W dokumencie tym wzywają oni rząd m.in. do połączenia sił z krajami o podobnych poglądach w celu poparcia włączenia prawa do aborcji do Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej oraz Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych. Ma to na celu poprawę dostępu do aborcji na całym świecie.

Ich apel do rządu jest motywowany troską o fakt, że każdego roku na całym świecie 39 000 kobiet umiera w wyniku aborcji przeprowadzonych w niebezpiecznych warunkach. Jak argumentują, liczba ta jest porównywalna z całą populacją gminy Wageningen. Oczywiście godne głębokiego ubolewania jest to, że kobiety umierają w wyniku aborcji przeprowadzonych w niebezpiecznych warunkach. Ale czy nie powinniśmy bardziej niepokoić się astronomiczną liczbą nienarodzonych dzieci, których życie zostaje przerwane wskutek aborcji? W latach 2021-2023 roczna liczba aborcji w Holandii wzrosła z 31 049[2] do 39 332[3]. W Stanach Zjednoczonych liczbę aborcji w 2020 roku oszacowano na 930 160, co oznacza, że ​​około jedna piąta wszystkich ciąż kończyła się aborcją[4]. W skali globalnej dotyczy to 29% wszystkich ciąż i roczna liczba aborcji wynosi około 73 milionów[5].

Światowa Organizacja Zdrowia uznaje chorobę niedokrwienną serca za główną przyczynę zgonów (9 milionów zgonów w 2021 roku). Ale czy nie powinniśmy w rzeczy samej skonstatować, że główną przyczyną zgonów jest aborcja? Tutaj ujawniają się konsekwencje faktu, że płód rozwijający się w łonie matki, a nawet noworodek nie są uznawane za istoty ludzkie. Z biologicznego punktu widzenia istota ludzka miałaby być uważana za osobę tylko wtedy, gdy posiada samoświadomość i potrafi myśleć. Nie da się udowodnić, że embrion jest osobą ludzką od momentu zapłodnienia. Trudno jednak sobie wyobrazić, aby embrion miał nie być osobą ludzką od momentu zapłodnienia, ponieważ od tego momentu następuje ustalenie DNA, które określi jego cechy dziedziczne na całe życie. I nawet gdyby embrion nie był faktycznie osobą ludzką, to przynajmniej potencjalnie jest osobą ludzką. Dlatego od momentu zapłodnienia należy uwzględniać prawa osoby, która w przyszłości wyłoni się z embrionu w ramach jego dalszego rozwoju. „Istota ludzka powinna być szanowana i traktowana jako osoba od momentu swego poczęcia i dlatego od tego samego momentu należy jej przyznać prawa osoby, wśród których przede wszystkim nienaruszalne prawo każdej niewinnej istoty ludzkiej do życia” (Evangelium vitae, nr 60).

To obiektywne, fundamentalne prawo do życia zostało przyznane ludziom przez Stwórcę. Bóg obdarza ludzi wyjątkową, istotową godnością, stwarzając ich na swój obraz i podobieństwo (Rdz 1,26-27). Zatem to Bóg jest źródłem obiektywnych praw człowieka, w tym prawa do życia. Jednakże, jeśli Bóg nie jest uznawany za Stwórcę, państwo staje się instancją decydującą o tym, jakie prawa przysługują ludziom. Stwarzając legalne możliwości aborcji, narusza się prawo do życia nienarodzonych ludzi.

Aborcja nie jest zalegalizowana w Holandii. Nadal jest zakazana ([holenderski] Kodeks karny, art. 296 ust. 1). Aborcja nie podlega karze tylko wtedy, gdy zostaje wykonana przez lekarza w szpitalu lub klinice albo przez lekarza pierwszego kontaktu, przepisującego pigułkę poronną na mocy ustawy o przerywaniu ciąży (art. 296, ust. 5). Formalny zakaz aborcji nadal ma pewien skutek ochronny dla nienarodzonego dziecka. Propozycja D66 ma na celu dekryminalizację aborcji w Holandii i innych podobnie myślących krajach oraz podniesienie jej do rangi prawa podstawowego. Oczekuje się, że zwiększy to dostęp do tzw. bezpiecznej aborcji. We Francji prawo to zostało już wpisane do konstytucji 4 marca ubiegłego roku[6].

Fakt, że aborcja w Holandii jest nadal zasadniczo zakazana, zapewnia również ochronę lekarzom, którzy mają fundamentalne zastrzeżenia co do jej przeprowadzania i odmawiają współpracy. Ustawa o przerywaniu ciąży wyraźnie stanowi, że nikt nie jest zobowiązany do przeprowadzenia aborcji ani do współpracy przy jej wykonywaniu (art. 20 ust. 1). Uznanie aborcji za podstawowe prawo człowieka oznacza, że ​​lekarze i pracownicy służby zdrowia, odmawiający aborcji na mocy sprzeciwu sumienia, odmawialiby kobietom prawa do opieki i prawa do aborcji. Podważałoby to wolność sumienia pracowników służby zdrowia.

Propozycja D66, aby uznać aborcję za podstawowe prawo człowieka, oznacza, że ​​Państwo, na mocy swojego ustawodawstwa lub grupa państw na mocy traktatów międzynarodowych udziela kobiecie prawa do samostanowienia o własnym ciele. Prawo to dawałoby jej również prawo do zakończenia życia jej nienarodzonego dziecka wskutek aborcji. We współczesnej kulturze nacisk kładzie się na prawa podmiotowe, a mianowicie prawo do działania i podejmowania autonomicznych decyzji, w tym wypadku o zabiciu nienarodzonego dziecka za pomocą aborcji. W ramach porządku stworzenia chodzi o prawa obiektywne, które Stwórca nadaje ludzkości i dlatego muszą one być przestrzegane.

Co więcej, aborcja nie jest samostanowieniem kobiety o swoim ciele. Rozporządza ona życiem kogoś innego, swojego nienarodzonego dziecka, obecnie istniejącej istoty ludzkiej lub potencjalnej przyszłej istoty ludzkiej.

Już ustawa o przerywaniu ciąży pociąga za sobą naruszenie podstawowego prawa do życia nienarodzonych dzieci. W razie uznania aborcji za prawo człowieka prawo to zostaje po prostu zanegowane. Jednakże państwo, nawet demokratyczną większością, nie ma prawa unieważniać podstawowego prawa do życia, które Stwórca przyznał ludzkości, w tym nienarodzonym dzieciom. Jan Paweł II wypowiada się w tej sprawie: „Gdy większość parlamentarna lub społeczna uchwala, że zabicie jeszcze nie narodzonego życia ludzkiego jest prawnie dopuszczalne, choćby nawet pod pewnymi warunkami, to czyż nie podejmuje tym samym decyzji «tyrańskiej» wobec najsłabszej i najbardziej bezbronnej ludzkiej istoty?” (Evangelium vitae, nr 70).

Co zatem należy zrobić? Kobiety, które niespodziewanie zachodzą w ciążę, często są porzucane na pastwę własnego losu. Mężczyzna, który spłodził dziecko, a także jej rodzina, często nalegają na aborcję. Nie należy oferować jej prawa do aborcji, lecz raczej podać jej pomocną rękę, aby mogła donosić ciążę. Następnie należy do jej decyzji, czy pragnie zatrzymać dziecko czy oddać je rodzicom adopcyjnym. Kościół katolicki wzywa do kultury życia, w której zarówno matka, jak i dziecko, w tym dziecko nienarodzone, są otoczone miłością i opieką.

Utrecht, 5 września 2025 r.

+ Willem Jacobus kardynał Eijk

Arcybiskup Utrechtu i referent ds. etyki medycznej z ramienia Konferencji Episkopatu Holandii

[1] W. Paulusma, Toegang tot abortus is een mensenrecht, zob. https://d66.nl/wp-content/uploads/2024/11/Initatiefnota_abortus_4.pdf.

[2] Jaarrapportage 2021 Wet afbreking zwangerschap (Wafz), september 2022, zob. https://www.igj.nl/publicaties/jaarverslagen/2022/09/22/wafz-2021.

[3] Jaarrapportage 2023 Wet afbreking zwangerschap (Wafz), november 2024, zob. https://www.rijksoverheid.nl/documenten/rapporten/2024/11/06/jaarrapportage-2023-wet-afbreking-zwangerschap-wafz.

[4] Guttmacher Institute, Long-Term Decline in US Abortions Reverses, Showing Rising Need for Abortion as Supreme Court Is Poised to Overturn Roe v. Wade, 15 juni 2022, zob. https://www.guttmacher.org/article/2022/06/long-term-decline-us-abortions-reverses-showing-rising-need-abortion-supreme-court.

[5] Światowa Organizacja Zdrowia, Aborcja, 17 maja 2024, zob. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/abortion.

[6] Texte intégral de la Constitution du 4 octobre 1958 en vigueur, art. 34: „La loi détermine les conditions dans lesquelles s’exerce la liberté garantie à la femme d’avoir recours à une interruption volontaire de grossesse”, zob.https://www.conseil-constitutionnel.fr/le-bloc-de-constitutionnalite/texte-integral-de-la-constitution-du-4-octobre-1958-en-vigueur.

Źródło: rkkerk.nl