Najnowsze dane statystyczne – Kościół katolicki w Belgii

Socjolog religii, dr Wim Vandewiele z katolickiego uniwersytetu w Louvain oszacował aktualną liczbę mieszkańców Belgii wyznających religię katolicką. Co ciekawe, jak twierdzi naukowiec, w kraju tym nie prowadzi się takich badań, musiał się więc oprzeć na danych pochodzących z materiałów zagranicznych: European Social Survey Round 10 (2022) oraz raportu PEW „Being Christian in Western Europe” (PEW, 2018: 7). Wyniki jego analizy opublikowały belgijska agencja Kerknet i holenderskie czasopismo „Katholiek Nieuwsblad”.

Vandewiele stwierdził, że za chrześcijan uważa się 6 487 044 mieszkańców Belgii, z czego 1 118 400 jest praktykujących, a 5 328 644 – niepraktykujących. Przez „praktykujących” według metodologii badań stanowiących podstawę tej analizy rozumie się osoby, które uczestniczą w nabożeństwie przynajmniej raz na miesiąc (a nie na tydzień).

Strona z oficjalnego raportu Kościoła belgijskiego za 2022 r.

Spośród owych praktykujących 1 034 799 stanowią rzymscy katolicy. Jest to 8,93% wszystkich mieszkańców Belgii (chodzi tu o osoby zarejestrowane przez władze państwowe jako mieszkańcy kraju, jest to grupa szersza niż obywatele). Natomiast wśród niepraktykujących za katolików uważa się 4 760 078 mieszkańców Belgii, czyli 41,09% jej populacji. Wyznają oni wiarę (a przynajmniej niektóre jej artykuły) oraz okazjonalnie uczestniczą w nabożeństwie lub przystępują do sakramentów, np. małżeństwa. Łączna liczba praktykujących i niepraktykujących katolików przekłada się na 50,02% mieszkańców.

Dla porównania, w 2018 r. za katolików uważało się 52% mieszkańców Belgii, a w 2012 r. – 58%. W ciągu ostatnich dziesięciu lat liczba katolików spadła zatem aż o 8 punktów procentowych. Jeśli uwzględnić tylko ostatnie cztery lata, liczba katolików spadła w mniejszym stopniu: z niewiele ponad 6 milionów do 5 794 877. Liczba praktykujących spadła zaś w tym czasie (mimo pandemii i lockdownu), jedynie o około 40 tysięcy.

Jednak co ciekawe, w tym samym czasie (2018 → 2022) liczba mieszkańców Belgii identyfikujących się jako chrześcijanie wzrosła z 6,37 miliona do 6,48 miliona. Za wzrost ten odpowiedzialni byli zwłaszcza protestanci i prawosławni. Jest to oczywiście efekt migracji, przy czym w przypadku prawosławnych chodzi szczególnie o migrację zarobkową z Europy Wschodniej. Autor analizy podkreśla, że dane nie obejmują jeszcze uchodźców wojennych z Ukrainy. Dodaje też, że spadek liczby rzymskich katolików byłby większy, gdyby nie był łagodzony napływem imigrantów z Ameryki Łacińskiej i Afryki

Dr Wim Vandewiele twierdzi ponadto, że liczba katolików spada przede wszystkim z powodu starzenia się społeczeństwa, czyli liczniejszych zgonów. Wykreślenia z ksiąg chrztów się zdarzają, ale w przeciwieństwie do Niemiec nie są tak liczne, by istotnie wpłynąć na obraz statystyczny.

Naukowiec narzeka, że w Belgii nie prowadzi się rzetelnych badań liczebności wyznawców religii. Parafie obliczają liczbę swoich wyznawców i ich zaangażowanie w praktyki religijne samodzielnie i czynią to mniej lub bardziej dokładnie. Vandewiele obwinia za to panujący w jego kraju system polityczny (zbliżony do panującego we Francji). Duchownych „uznanych religii” (takich jak np. katolicyzm, islam czy „liberalny humanizm” – osobiście nie znam takiej religii, ale najwyraźniej w Belgii istnieje i jest uznana) utrzymuje państwo. Z tego powodu instytucje religijne nie są bardzo skłonne do szczerego przyznawania się, o ile spadła liczba wiernych, nabożeństw itd. Instytucje zaś niezależne od Kościołów swoich badań nie prowadzą, ponieważ są drogie i nie cieszą się zainteresowaniem.

Tyle wyników analiz dr. Wima Vandewiele, przedstawionych przez Kerknet i „Katholiek Nieuwsblad”. Warto jednak przedstawić przy okazji streszczenie oficjalnego raportu za 2022 rok, ogłoszonego przez belgijski Kościół rzymskokatolicki pod koniec ubiegłego roku.

Sakramenty i praktyki religijne:
Chrzty: 36 834 (z czego 162 osób dorosłych)
Pierwsza komunia: 41 752
Bierzmowanie: 35 783 (z czego 185 osób dorosłych)
Sakrament małżeństwa: 4032
Pogrzeb katolicki: 41 760 (37,2% zgonów)
Uczestnictwo w Eucharystii: 166 785 w trzecią niedzielę października, a 347 229 w Wigilię Bożego Narodzenia i Boże Narodzenie
Żądania wykreślenia z ksiąg chrztów: 5237
Stwierdzenia nieważności małżeństwa: 48

Liczba parafii: 3660

Liczba kapłanów: 1975 diecezjalnych, z czego 1034 (52,3%) ma ponad 75 lat, 374 (19%) między 65 a 75 lat i 567 (28,7%) poniżej 65 lat. 1064 kapłanów ma misję kanoniczną od biskupa.
Liczba święceń kapłańskich: 8 (2021 r.)
Liczba rezygnacji z posługi przez kapłanów diecezjalnych: 6 (2021 r.)
Liczba kapłanów z innych diecezji (głównie cudzoziemców) pracujących w diecezjach belgijskich: 388
Liczba kapłanów zakonnych: 1793
Liczba kapłanów zakonnych: pracujących w parafiach: 337
Liczba kleryków: 52, w tym 30 Belgów, z czego 36 (69%) między 18 a 30 rokiem życia; 11 (21%) między 30 a 40 rokiem życia i 5 (10%) między 40 a 50 rokiem życia

Liczba osób zakonnych: 7985 (dane za 2020 r.), z czego 5758 (72%) zakonnic oraz 2227 (28%) zakonników, w tym 1793 kapłanów zakonnych i 434 braci zakonnych
Liczba diakonów stałych: 569, z czego 367 z misją kanoniczną
Liczba katechistów: 7586
Liczba młodzieży uczęszczającej na katechezę: 43 828

Liczba pielgrzymów w najpopularniejszych sanktuariach: Scherpenheuvel – 400 000, Beauraing – 102 000, Banneux – 100 000, Oostakker – 100 000, Dadizele – 20 000

Strona z oficjalnego raportu Kościoła belgijskiego za 2022 r. Jest tutaj mowa o obchodach 900-lecia zakonu norbertanów i wizycie belgijskiej pary królewskiej. Raport jest dostępny w całości w internecie, adres podaję na końcu tekstu.

Liczba cudzoziemców pośród 2299 osób sprawujących posługę duchowną (kapłanów, diakonów, asystentów parafialnych, duszpasterzy itp.): 465 osób należących do 55 różnych narodowości, w tym najwięcej Kongijczyków (178), Francuzów (42), Polaków (23), Włochów (20) i Hindusów (13).

Miejsca celebracji wspólnot katolickich innych języków: polski: 16; tagalog (Filipiny): 14; hiszpański (Ameryka Południowa i Hiszpania): 13; włoski: 9; ukraiński: 8; angielski (Ameryka Północna, Afryka i inne): 8; wietnamski: 5; serbsko-chorwacki: 4; portugalski (Brazylia i Portugalia): 4; węgierski: 3; albański: 2; słoweński: 2; oraz inne języki

Liczba wspólnot katolickich obrządku wschodniego: ryt chaldejski: 4; ryt melchicki: 1; katolicki ryt syryjski: 1; ryt maronicki: 1

Liczba kościołów przekazanych wiernym innego kultu chrześcijańskiego (od 2010): 27, w tym: rumuński prawosławny 5; protestancki 1; rosyjski prawosławny 4; grecki prawosławny 3; koptyjski 2; gruziński prawosławny 2; anglikański 1; asyryjski 1; polski prawosławny 1; arabski prawosławny 1; serbski prawosławny 1; różne prawosławne 5

Liczba kościołów dzielonych z wiernymi innego kultu chrześcijańskiego: 67, w tym: kościoły dzielone ze wspólnotami katolików obrządku wschodniego: syryjski Kościół katolicki 6; chaldejczycy 4; Kościół greckokatolicki (ukraiński) 3; Kościół greckokatolicki (rosyjski) 1; Kościół greckokatolicki (rumuński) 2; Kościół greckokatolicki obrządku bizantyjskiego 1; katolicy wschodni (zjednoczeni) 1; maronici 1, asyryjski Kościół katolicki 1; kościoły dzielone z innymi kultami chrześcijańskimi: protestanci 14; koptowie 4, anglikanie 5, rumuński prawosławny 5, erytrejski prawosławny 4, etiopski prawosławny 3, serbski prawosławny 1, bułgarski prawosławny 1, ormiański prawosławny 2, rosyjski prawosławny 1, syryjski prawosławny 1, grecki prawosławny 1, różne prawosławne 5

Wykorzystanie seksualne
W 2021 r. złożono 86 skarg w dwóch punktach kontaktowych (50 w regionie niderlandzkojęzycznym i 36 w regionie francuskojęzycznym).
66 ofiar (77%) miało w momencie złożenia skargi ponad 40 lat, a 25 (29%) ponad 60 lat. Jedna ofiara miała mniej niż 18 lat w momencie składania skargi, a cztery ofiary były w wieku od 18 do 20 lat. W chwili składania skargi 15 ofiar miało od 20 do 40 lat. W dwóch przypadkach ofiara zmarła, a skargę złożyła osoba trzecia.
58 ofiar (67%) to mężczyźni, a 28 (33%) – kobiety. Sprawcami przemocy byli – z wyjątkiem dwóch wypadków – sami mężczyźni. [Mój komentarz: trudno nie zauważyć, że zarówno wśród sprawców, jak i ofiar jest bardzo wyraźna nadreprezentacja osób płci męskiej].
69 ofiar (80%) miało w momencie wykorzystania mniej niż 18 lat, a 14 – nawet mniej niż 10 lat.
65 zgłoszonych faktów (76%) pochodziło sprzed ponad 30 lat, z czego 32 (37%) sprzed ponad 50 lat. 15 faktów (17%) pochodziło z ostatnich 20 lat.
W 40 przypadkach do zdarzenia doszło w szkole, a w 20 w parafii. W 3 przypadkach nadużycia miały miejsce, gdy ofiarami byli akolici; dwie ofiary zgłosiły, że nadużycie miało miejsce w sektorze opieki, a w przypadku trzech ofiar – w ruchu młodzieżowym. 17 ofiar zgłosiło różne konteksty.
Do organu sądowego przesłano 13 akt, ponieważ przepisany charakter sprawy nie był jasny lub ponieważ sprawca, który jeszcze żył, mógł stanowić zagrożenie.
W 28 przypadkach wypłacono rekompensatę finansową.

Poprzedni tekst poświęcony statystyce Kościoła belgijskiego opublikowałam w 2019 r., również na podstawie oficjalnego raportu tego Kościoła, więc tendencje spadkowe lub wzrostowe między tymi danymi mogą Państwo sobie przeanalizować, sięgając do tamtego tekstu: „Kościół belgijski kontynuuje zjazd po równi pochyłej, a do meczetu uczęszcza już dwukrotnie więcej ludzi niż do kościoła”. 

Źródła: kerknet.be, kn.nl, raport „L’Église Catholique en Belgique 2022” dostępny pod adresem: https://newsletter.cathobel.be/rapport-annuel-eglise/rapport-annuel-eglise-2022.pdf

Komentarze